Το εξάρθρημα του ώμου είναι η πιο συχνή τραυματική κάκωση του ώμου σε νέους αθλητές, καθώς σχετίζεται άμεσα με την έντονη αθλητική δραστηριότητα και τις πτώσεις. Ο ώμος, αν και είναι η πιο ευκίνητη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος, είναι ταυτόχρονα και από τις πιο ευάλωτες. Η πολυπλοκότητά του τον καθιστά επιρρεπή σε τραυματισμούς.
Το εξάρθρημα συμβαίνει, όταν οι δύο αρθρικές επιφάνειες της άρθρωσης (η κεφαλή του βραχιονίου και η ωμογλήνη) απομακρύνονται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα την απώλεια επαφής. Παρότι, μπορεί να συμβεί μετά από έναν τραυματισμό ή πτώση, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί όταν ο ώμος εξαρθρώνεται για δεύτερη φορά. Σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται για μια ένδειξη αστάθειας του ώμου που απαιτεί προσεκτική διαχείριση αλλά και εξειδικευμένη θεραπεία. Τι σημαίνει, λοιπόν, η επαναλαμβανόμενη εξάρθρωση του ώμου και τι πρέπει να κάνουμε για να προστατεύσουμε τον ώμο;
Ο ώμος ως λειτουργική μονάδα
Ο ώμος, όπως αναφέραμε παραπάνω, είναι μία από τις πιο σύνθετες και ευκίνητες αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος. Η κινητικότητά του εξυπηρετεί καθημερινές και σύνθετες κινήσεις, από το ντύσιμο μέχρι τη ρίψη μιας μπάλας. Αυτή η ευελιξία επιτυγχάνεται χάρη στη συνεργασία τεσσάρων επιμέρους αρθρώσεων: της γληνοβραχιόνιας, της ακρωμιοκλειδικής, της κλειδοστερνικής και της θωρακοωμοπλατιαίας. Η σημαντικότερη για την κίνηση του άνω άκρου είναι η γληνοβραχιόνια, όπου το βραχιόνιο οστό συνδέεται με την ωμογλήνη της ωμοπλάτης και την κλείδα.
Ακριβώς λόγω αυτού του ανατομικού σχεδιασμού, ο ώμος είναι ιδιαίτερα επιρρεπής σε τραυματισμούς και, πιο συγκεκριμένα, σε εξαρθρήματα.
Τι είναι η εξάρθρωση ώμου και γιατί υπάρχει κίνδυνος να εκδηλωθεί και δεύτερη φορά;
Το εξάρθρημα του ώμου συμβαίνει όταν η κεφαλή του βραχιονίου οστού μετακινείται βίαια εκτός της φυσιολογικής της θέσης μέσα στην ωμογλήνη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η μετατόπιση είναι προς τα εμπρός και κάτω, κάτι που ονομάζεται πρόσθιο εξάρθρημα. Υπάρχουν όμως και σπανιότεροι τύποι, όπως το οπίσθιο ή το μασχαλιαίο εξάρθρημα, ανάλογα με την κατεύθυνση της δύναμης που προκάλεσε τον τραυματισμό.
Ο τραυματισμός ωστόσο αυτός υποκρύπτει και μια πιο «ύπουλη» πτυχή. Τι σημαίνει αυτό; Ότι καθώς προκαλείται αστάθεια, υπάρχει μεγάλη περίπτωση η εξάρθρωση του ώμου να προκύψει και δεύτερη φορά. Μετά από ένα εξάρθρημα, ειδικά σε νεαρά άτομα (π.χ. κάτω των 30 ετών), οι ιστοί που σταθεροποιούν την άρθρωση, όπως ο επιχείλιος χόνδρος, οι σύνδεσμοι και ο θύλακος της άρθρωσης, μπορεί να έχουν τραυματιστεί ή χαλαρώσει. Αν αυτές οι δομές δεν επουλωθούν σωστά ή δεν ενδυναμωθούν με φυσικοθεραπεία, η άρθρωση μένει ευάλωτη στην εμφάνιση νέων εξαρθρημάτων.
Σε νεαρά άτομα –ιδίως κάτω των 25 ετών– το ποσοστό υποτροπής είναι ιδιαίτερα υψηλό, αγγίζοντας το 90-95%. Αυτό σημαίνει ότι η πιθανότητα να συμβεί ξανά εξάρθρωση είναι σχεδόν βεβαία, εφόσον δεν υπάρξει ενεργή ιατρική παρέμβαση. Σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, με χαμηλότερη σωματική δραστηριότητα, ο κίνδυνος υποτροπής είναι μικρότερος, και συνήθως εφαρμόζεται συντηρητική αντιμετώπιση.
Αίτια εξάρθρωσης ώμου δεύτερη φορά
Στους αθλητές, η πιο συχνή αιτία εξαρθρήματος ώμου είναι ένας οξύς τραυματισμός, όπως πτώση με το χέρι σε έκταση, σύγκρουση κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ή απότομη αλλαγή κατεύθυνσης. Αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, η πάλη και η ενόργανη γυμναστική αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο. Εάν η πρώτη εξάρθρωση ώμου δεν αντιμετωπιστηκε σωστά, ο ώμος μπορεί να εξαρθρωθεί δεύτερη φορά, ακόμα και με λιγότερη ένταση.
Εκτός από τα τραύματα, υπάρχουν και άλλα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν την υποτροπή:
- Χαλαροί σύνδεσμοι, μια κατάσταση που είναι πιο συχνή σε άτομα με συγγενή υπερβολική ελαστικότητα συνδέσμων ή σε εκείνους που εκτελούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις υψηλού εύρους. Αυτό είναι συχνότερο σε νέους αθλητές που ασχολούνται με την κολύμβηση ή το τένις.
- Επιβάρυνση της άρθρωσης του ώμου λόγω ηλικίας, όπου η εξάρθρωση μπορεί να συνοδεύεται από ρήξεις στους τένοντες του στροφικού πετάλου.
Ασθενείς με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια εξάρθρωσης του ώμου.
Εξάρθρημα Ώμου δεύτερη φορά – Συμπτώματα
Τα συμπτώματα ενός εξαρθρήματος είναι άμεσα και έντονα. Εκτός από τον ξαφνικό, οξύ πόνο τη στιγμή της κάκωσης, καθώς και τη δυσκολία κίνησης του ώμου, ο ασθενής μπορεί να νιώσει το χέρι του να «φεύγει» από τη θέση του. Πολλές φορές περιγράφει ότι αισθάνεται τον ώμο του να βγαίνει από τη θέση του. Σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχει ορατή παραμόρφωση, οίδημα γύρω από την άρθρωση του ώμου και μούδιασμα ή αίσθηση μυρμηγκιάσματος.
Η εμπειρία της δεύτερης εξάρθρωσης του ώμου είναι συχνά εύκολα αντιληπτή από τον ασθενή, αφού καταλαβαίνει ότι ο ώμος του δεν είναι πλέον τόσο σταθερός όσο παλιότερα.
Πώς αντιμετωπίζεται η εξάρθρωση ώμου που έχει συμβεί για δεύτερη φορά
Όταν ο ώμος εξαρθρώνεται, η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση και να γίνεται αποκλειστικά από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό χειρουργό ώμου.
Στο οξύ στάδιο, δηλαδή τη στιγμή του τραυματισμού, πραγματοποιείται άμεση ανάταξη του ώμου, η διαδικασία δηλαδή επαναφοράς της άρθρωσης στη φυσιολογική της θέση. Αυτή η κίνηση στοχεύει στην άμεση ανακούφιση από τον πόνο και περιορίζει τον κίνδυνο να προκληθούν επιπλέον βλάβες.
Η συχνότερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος ανάταξης, είναι η επονομαζόμενη μέθοδος του Ιπποκράτη που μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί ακόμη και στο σημείο του τραυματισμού, για παράδειγμα σε γήπεδο ή σε χώρο προπόνησης, πάντα από έμπειρο γιατρό.
Αφού ολοκληρωθεί η ανάταξη, ακολουθεί η κλινική εκτίμηση από τον γιατρό. Ανάλογα με την περίπτωση, τις περισσότερες φορές ,όμως, θα χρειαστεί να γίνει μαγνητική τομογραφία – ειδικά εάν έχει προκληθεί εξάρθρημα ώμου για δεύτερη φορά – για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν βλάβες, όπως ρήξη του επιχείλιου χόνδρου, φθορά στο οστό ή τραυματισμοί σε συνδέσμους και τένοντες, που δεν φαίνονται σε μια απλή ακτινογραφία.
Η πλήρης και σωστή διάγνωση είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες αθλητές καθώς ο ώμος τους πρέπει να επανέλθει όχι απλώς σε λειτουργικό επίπεδο, αλλά σε συνθήκες υψηλής λειτουργικότητας και απόδοσης.
Αρθροσκοπική Αποκατάσταση: Η οριστική λύση όταν ο ώμος εξαρθρώνεται ξανά
Όταν ένας ώμος έχει εξαρθρωθεί για δεύτερη φορά, ειδικά σε νέους και δραστήριους ανθρώπους ή επαγγελματίες αθλητές, τότε είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν εσωτερικές βλάβες που δεν επιτρέπουν στην άρθρωση να παραμείνει σταθερή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η αποκατάσταση με αρθροσκόπηση ώμου προσφέρει οριστική λύση.
Πρόκειται για μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική τεχνική, κατά την οποία ο ορθοπεδικός χειρουργός εισέρχεται με ακρίβεια στο εσωτερικό της άρθρωσης , μέσα από πολύ μικρές τομές. Στόχος είναι να αποκατασταθούν τυχόν ρήξεις στον επιχείλιο χόνδρο ή στον σύνδεσμο που έχει κοπεί και προκαλεί αστάθεια του ώμου.
Η επέμβαση διαρκεί περίπου μία ώρα και ο ασθενής φεύγει από το νοσοκομείο την επόμενη ημέρα. Ο πόνος εξαλείφεται πλήρως ενώ η πιθανότητα υποτροπής στο μέλλον εκμηδενίζεται.
Μετά την επέμβαση, ακολουθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για την ενδυνάμωση των μυών και την αποκατάσταση της πλήρους κινητικότητας. Πολύ άμεσα, ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του συνήθειες και μέσα σε ένα διάστημα 3 μηνών μπορεί να επιστρέψει στις αθλητικές δραστηριότητες, χωρίς τον φόβο υποτροπής.
Όταν η εξάρθρωση του ώμου επαναλαμβάνεται, πρέπει να αξιολογηθεί ενδελεχώς από έμπειρο ορθοπεδικό χειρουργό με ειδίκευση στο άνω άκρο και την αθλητιατρική. Με τη σωστή καθοδήγηση, η πάθηση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί οριστικά και αποτελεσματικά.
