Στις περισσότερες περιπτώσεις μια απλή πτώση το μόνο που επιφέρει είναι εκδορές και μια αίσθηση αμηχανίας. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει πάντα. Ακόμη και μια φαινομενικά ασήμαντη πτώση μπορεί να προκαλέσει σοβαρό τραυματισμό, ειδικά όταν κάποιος προσπαθεί να προστατεύσει το σώμα του βάζοντας το χέρι μπροστά για να συγκρατήσει την πτώση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα οστά του καρπού συχνά καταπονούνται υπερβολικά, με αποτέλεσμα να προκληθεί κάταγμα.
Το κάταγμα καρπού είναι από τους πιο συχνούς ορθοπαιδικούς τραυματισμούς, ενώ δεν κάνει ηλικιακές διακρίσεις. Είτε πρόκειται για απλό ράγισμα είτε για σοβαρή παρεκτόπιση των θραυσμάτων του οστού (κάταγμα), η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη λειτουργική αποκατάσταση του χεριού.
Ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα που θέτουν οι ασθενείς, ιδίως όσοι εργάζονται χειρωνακτικά, είναι πόσο καιρό θα χρειαστεί να φορούν γύψο. Επομένως, η συζήτηση γύρω από το κάταγμα καρπού και τη διάρκεια του γύψου αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο από ιατρική όσο και από πρακτική σκοπιά.
Τι είναι το κάταγμα καρπού και πώς η σοβαρότητα του τραυματισμού επηρεάζει τη διάρκεια του γύψου;
Το κάταγμα καρπού είναι ένας επώδυνος ορθοπαιδικός τραυματισμός που προκύπτει όταν ένα ή περισσότερα από τα οστά της περιοχής του καρπού υποστούν πλήρη ή μερική λύση της συνέχειάς τους. Το πιο συχνό σημείο κατάγματος είναι το κάτω πέρας της κερκίδας, ειδικά σε πτώσεις όπου το άτομο στηρίζεται με το χέρι στο έδαφος.
Η βαρύτητα του κατάγματος και η ακριβής εντόπισή του καθορίζουν ,όχι μόνο τη μέθοδο θεραπείας, αλλά και τη διάρκεια που θα χρειαστεί να μείνει το χέρι σε γύψο. Επομένως, κάθε κάταγμα καρπού είναι διαφορετικό. Η διάρκεια ακινητοποίησης του καρπού μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη σταθερότητα του κατάγματος, την ηλικία του ασθενούς και τη γενική του υγεία.
Συχνότερες αιτίες κατάγματος καρπού
Η πιο συχνή αιτία πρόκλησης κατάγματος στον καρπό είναι μία πτώση με το χέρι σε έκταση, όταν το άτομο προσπαθεί να προστατευτεί από την πτώση. Οι ηλικιωμένοι και οι γυναίκες με οστεοπόρωση είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε τέτοιους τραυματισμούς, ενώ σε νεότερες ηλικίες κατάγματα καρπού μπορούν να προκύψουν από μεγαλύτερης έντασης ατυχήματα, όπως για παράδειγμα τροχαία ή αθλητικές πτώσεις. Ανάλογα με το είδος της κάκωσης, μπορεί να προκύψουν απλά, σταθερά κατάγματα ή πιο πολύπλοκες βλάβες που επιμηκύνουν παρατείνουν σημαντικά τη συνολική διάρκεια γύψου που απαιτείται σε κάταγμα καρπού.
Ποια είναι τα είδη καταγμάτων καρπού και η διάρκεια γύψου
Τα κατάγματα καρπού ταξινομούνται σε:
- Εξωαρθρικά κατάγματα που δεν επεκτείνονται στην άρθρωση,
- Ενδαρθρικά κατάγματα που εμπλέκουν την άρθρωση,
- Παρεκτοπισμένα ή μη παρεκτοπισμένα κατάγματα, ανάλογα με το εάν τα οστικά θραύσματα έχουν μετακινηθεί
- Συντριπτικά ή ανοιχτά κατάγματα, όταν υπάρχει θραύση ή τραύμα στο δέρμα
Αυτή η διάκριση είναι σημαντική, καθώς καθορίζει τη διάρκεια γύψου που απαιτείται για την πλήρη επούλωση του κατάγματος. Για παράδειγμα, ένα εξωαρθρικό κάταγμα καρπού που είναι σταθερό μπορεί να χρειαστεί διάρκεια γύψου περίπου για 4 εβδομάδες, ενώ ένα ενδαρθρικό ή παρεκτοπισμένο κάταγμα μπορεί να απαιτήσει ακινητοποίηση 6–8 εβδομάδων ή και περισσότερων, ιδίως αν συνδυάζεται με τραυματισμό μαλακών μορίων.
Διάγνωση και εκτίμηση του κατάγματος καρπού
Η διάγνωση ενός κατάγματος καρπού ξεκινάει με λεπτομερή κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται μέσω απεικονιστικών εξετάσεων (ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία).
Η ακτινογραφία επιβεβαιώνει το κάταγμα καρπού και στη συνέχεια καθορίζεται από τον ορθοπεδικό χειρουργό η ενδεδειγμένη διάρκεια του γύψου. Γενικά, στόχος της διάγνωσης είναι όχι μόνο να επιβεβαιωθεί το κάταγμα αλλά και να προσδιοριστεί αν είναι σταθερό ή ασταθές – κάτι που καθορίζει τη διάρκεια γύψου και την αποκατάσταση.
Μια λανθασμένη αρχική εκτίμηση μπορεί να οδηγήσει είτε σε ατελή διάρκεια θεραπείας είτε σε παρατεταμένη ακινητοποίηση με δυσάρεστες επιπτώσεις για τον ασθενή.
Συντηρητική θεραπεία για το κάταγμα καρπού και πληροφορίες σχετικά με τη διάρκεια του γύψου
Σε περιπτώσεις απλού, σταθερού κατάγματος χωρίς μετατόπιση, η εφαρμογή γύψου αρκεί. Επίσης, αναφορικά με το κάταγμα καρπού, καθοριστικός παράγοντας για τη διάρκεια γύψου είναι η σταθερότητα του κατάγματος και η ηλικία του ασθενούς. Η διάρκεια του γύψου συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 4 – 6 εβδομάδων, ενώ πραγματοποιούνται ενδιάμεσες ακτινογραφίες τακτικά για την παρακολούθηση της πώρωσης.
Μετά την αφαίρεση του γύψου, συχνά ακολουθεί μία περίοδος χρήσης νάρθηκα και ήπιας φυσικοθεραπείας για την αποκατάσταση της κίνησης και της δύναμης.
Σε μικρούς τραυματισμούς, όπως ρωγμές στο σκαφοειδές, λόγω χαμηλής αιμάτωσης ,η ακινητοποίηση ενδέχεται να διαρκέσει περισσότερο (έως και 10–12 εβδομάδες), ώστε να επιτευχθεί πλήρης πώρωση.
Πότε χρειάζεται χειρουργείο το κάταγμα καρπού
Όταν το κάταγμα είναι σοβαρό ή ασταθές, ο ορθοπαιδικός χειρουργός μπορεί να συστήσει χειρουργική αποκατάσταση. Η χρήση πλάκας και βιδών σταθεροποιεί το οστό, επιτρέποντας γρηγορότερη κινητοποίηση και μειώνοντας ή ακόμη και εξαλείφοντας την ανάγκη για παρατεταμένη εφαρμογή γύψου. Βέβαια, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση η ανάγκη για φυσικοθεραπεία παραμένει κρίσιμη, καθώς επιδιώκεται η ταχύτερη επαναφορά της κίνησης και της δύναμης του χεριού.
Αποκατάσταση μετά από κάταγμα καρπού
Μετά την αφαίρεση του γύψου – ανεξαρτήτως αν η θεραπεία ήταν συντηρητική ή χειρουργική – ξεκινά μια περίοδος αποκατάστασης που περιλαμβάνει:
- Ασκήσεις για αποκατάσταση του εύρους κίνησης,
- Ενδυνάμωση των μυών του αντιβραχίου,
- Αποφυγή υπερβολικής καταπόνησης του καρπού στα αρχικά στάδια.
Η χρονική απόσταση μεταξύ τραυματισμού και πλήρους αποκατάστασης διαφέρει. Όμως, όταν το κάταγμα καρπού αντιμετωπίζεται σωστά και στοχευμένα, σε συνδυασμό με την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος φυσικοθεραπείας, ο ασθενής επανέρχεται πλήρως στις καθημερινές και επαγγελματικές δραστηριότητες.
Επιστροφή στις δραστηριότητες μετά από κάταγμα καρπού
Γενικά, ο απαιτούμενος χρόνος ακινητοποίησης μετά από ένα κάταγμα καρπού και η διάρκεια εφαρμογής του γύψου εξαρτάται από τη βαρύτητα, τον τύπο και την εντόπιση του κατάγματος, αλλά και από το αν η θεραπεία είναι χειρουργική ή μη. Στα απλά, σταθερά κατάγματα, η διάρκεια γύψου είναι συνήθως 4–6 εβδομάδες, ενώ σε σύνθετα ή ενδαρθρικά κατάγματα η θεραπευτική προσέγγιση και η αποκατάσταση προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε ασθενούς.
Σε κάθε περίπτωση, η εξατομικευμένη εκτίμηση από έμπειρο ορθοπαιδικό και η έγκαιρη εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την πλήρη αποκατάσταση. Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός Άνω Άκρου Δρ. Παναγιώτης Πάντος αντιμετωπίζει κάθε περιστατικό κατάγματος καρπού με επιστημονική ακρίβεια και εξατομικευμένη φροντίδα, ώστε να επιτευχθεί πλήρης λειτουργική αποκατάσταση του χεριού και ασφαλής επιστροφή στις δραστηριότητες.
